Карьерлердің геотехнологиялық кешендеренің жұмыс істеуінің аудиттік жүйесі әзірленуде
03.09.2025
Қазіргі заманғы тау-кен өндірісі жағдайында карьерлерді қауіпсіз, экологиялық жауапты және экономикалық тиімді пайдалануды қамтамасыз ету тиісті мониторинг технологияларын енгізуді және оны кешенді бағалауды талап етеді. Осы міндетті шешу үшін Қазақстан Республикасының минералдық шикізатты кешенді өңдеу жөніндегі ұлттық орталығы ШЖҚ РМК филиалы«Д.А.Қонаев атындағы тау-кен ісі институты»ғалымдары карьерлердің геотехнологиялық кешендерінің жұмыс істеуіне техникалық-технологиялық аудиттің ақпараттық жүйесін әзірлеуді жүзеге асыруда.
Жүйені дамытудың негізгі бағыттары белгі беру құралы мен бақылау-өлшеу аспаптарынан қажетті деректерді автоматтандырып жүйелі түрде жинауды, технологиялық процестерді басқару жүйелерімен интеграциялауды қамтиды. Сондай-ақ оған жабдықтың жай-күйін, экологиялық жағдайды, пайдалану тиімділігін кеңейтілген және жан-жақты бағалау үшін объектілердің имитациялық модельдері түріндегі аналитикалық модульдерді құру жатады.
Жүйенің архитектурасы заманауи ақпараттық технологияларды: бұлтты платформалар, үлкен деректер технологиялары және жасанды интеллектті қолдануды қамтиды. Бұл карьерлердің геотехнологиялық кешендерін пайдаланудың нақты тау-кен техникалық, тау-кен геометриялық, тау-кен геологиялық, ұйымдастырушылық және экономикалық жағдайларына шешімнің жоғары масштабталуын және бейімделуін қамтамасыз етеді.
Ақпараттық жүйені құру имитациялық модельдеу әдісін қолдана отырып, геотехнологиялық кешендерді басқарудың технологиялық тәсіліне сүйене отырып, тау-кен көлік жабдықтары мен карьерішілік көлікжолдарын пайдалану тиімділігін сараптаудың және кешенді бағалаудың автоматтандырылған жүйесін әзірлеуді көздейді.
Мәселен, «Шұбаркөл-Көмір» АҚ, «Брендт»ЖШС және «Полиметал Еуразия» ЖШС карьерлерінде әзірлемелерді тәжірибелік қолданылуы және ұсынымдарды енгізу жалпы тиімділікті жылына шамамен 13,6 млрд теңгегеарттырудың есептік әлеуетін көрсетті.
Разрабатывается система аудита функционирования геотехнологических комплексов карьеров
В условиях современного горного производства обеспечение безопасной, экологически ответственной и экономически эффективной эксплуатации карьеров требует внедрения соответствующих технологий мониторинга и его комплексной оценки. Для решения этой задачи ученые филиала РГП на ПХВ «Национальный центр по комплексной переработке минерального сырья Республики Казахстан» «Институт горного дела им. Д.А. Кунаева» разрабатывают информационную систему технико-технологического аудита функционирования геотехнологических комплексов карьеров.
Основные направления разработки системы включают автоматизированный и систематизированный сбор необходимых данных с датчиков и контрольно-измерительных приборов, интеграцию с системами управления технологическими процессами. А также создание аналитических модулей в виде имитационных моделей объектов для расширенной и всесторонней оценки состояния оборудования, экологической ситуации и эффективности эксплуатации.
Архитектура системы предполагает использование современных информационных технологий: облачных платформ, технологий больших данных и искусственного интеллекта. Это обеспечивает высокую масштабируемость и адаптивность решения под конкретные горнотехнические, горно-геометрические, горно-геологические, организационные и экономические условия эксплуатации геотехнологических комплексов карьеров.
Создание информационной системы предполагает разработать автоматизированную систему мониторинга и комплексной оценки эффективности эксплуатации горно транспортного оборудования и внутрикарьерных автомобильных дорог, основываясь на процессном подходе к управлению геотехнологическими комплексами с использованием метода имитационного моделирования.
Практическое применение разработок и внедрение рекомендаций на карьерах АО «Шубарколь-Комир», ТОО «Брендт» и ТОО «Полиметал Евразия» показало расчетный потенциал повышения общей эффективности напорядка 13,6 млрд тенге в год.
Источники: facebook.com, instagram.com
