Шахталардың өндірілген кеңістігін толтырмалауға арналған тау кен өндірісінің қалдықтары

12.03.2025

«ҚР МШКҚӨ ҰО» РМК «ВНИИцветмет» филиалы пайдалы қазбаларды өндірудің экологиялық қауіпсіз технологияларын құру бағытындағы ерекше шешімдерімен танымал. Мысалы, толтырмалау жұмыстарының технологиялары сияқты. Олардың барлығы бірегей және толтырмалау әдісімен, толтырма қоспасының құрамымен және оны дайындау әдісімен ерекшеленеді. Әр кен орнына жеке көзқарас қажет. Сондықтан ғылыми шешім қабылдаудан бұрын кендерді, олардың жатыс тереңдігін және басқа да бірқатар параметрлерді мұқият жан-жақты зерттеу қажет. ВНИИцветмет ғалымдарының толтырманы өндірудегі жалпы тәсілі тау-кен металлургия кәсіпорындарының қалдықтарын пайдалану болып табылады. Дұрыс таңдалған толтырма құрамы мен технологиясы экологиялық тәуекелдерді азайтады, өндіру процесін жүргізу қауіпсіздігін және жалпы кеніш жұмысының тиімділігін арттырады.

 Долинный кеніші Бетон-толтырмалау кешенінің фотосы

Бұған мысал ретінде «Қазмырыш» ЖШС Шығыс Қазақстан КБК Долинный кенішін атауға болады. 2017 жылдан бастап ВНИИцветпен енгізілген игерілген қазым кеңістікті толық толтырмалап, игерудің аралық қабаттық-камералық жүйесімен қаза отырып, аттас полиметалл кен орнын пысықтайды. Қатайтатын толтырғыш қоспалардың инертті толтырғышы ретінде Риддер байыту фабрикасының (РФ) ағымдағы байыту қалдықтары қолданылады. 2020 жылы сағаттық өнімділігі қалау қоспасы 30 куб метр болатын бетон-қалау кешені (БҚК) салынды. Риддер БФ-ның ағымдағы қалдықтары зауыттың құмды жинау торабында іріктеліп алынады және гидроциклондаудың бірінші кезеңінен өткізіліп, сорғылармен Долинный кенішінің БТК-не жеткізіледі. Онда олар гидроциклонда сусыздандырудың екінші кезеңінен өтетін, содан соң қатты заттың 30% -на дейін қалдық қоймасына жіберіледі.

ДК БТК CVX-150 қысқа конустық гидроциклондар батареясының фотосы

Кәсіпорын ғалымдардың алдына БТК өнімділігі мен өндірілген кеңістікті толтырмалау үшін қалдықтарды кәдеге жарату көлемін ұлғайту міндетін қойды. Ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстардың оңтайлы нәтижесі гидроциклондардың жаңа батареясын орнату арқылы практикалық іске асыруды тапты. ВНИИцветмет мамандары әзірлеген регламент бойынша бетон-толтырмалау кешенін қайта жаңарту БТК өнімділігін сағатына 50 куб метрге дейін арттыруға және қалдық қоймасына жіберілетін гидроциклондарды төгудегі қатты құрамды 14% - ға дейін қысқартуға мүмкіндік берді.

Қазіргі уақытта Долинный кенішінің БТК жылына 350 мың тонна қалдық қалдықтарын өндірілген кеңістікке толтыру үшін кәдеге жаратады, бұл қалдықтарды қалдық қоймасына сақтау көлемін едәуір азайтуға мүмкіндік береді.

Источник: gov.kz/memleket/entities/mps